de Volkskrant, 27 september 2016

De belangen van ouderen lijken een belangrijk verkiezingsthema te worden. “We zijn een vergrijsde samenleving,” zei minister Jeroen Dijsselbloem na de presentatie van de Miljoenennota op Prinsjesdag. De jeugd heeft de sleutel in handen.

Wij, drie millennials, nu (bijna) 30, zijn druk bezig met het bouwen van een nest of denken daarover na. Hoe gaan we dat doen straks? Hoe vallen kinderen te combineren met fulltime banen, torenhoge ambities en een hypotheek met aflossingsplicht? Moeten we dat eigenlijk wel allemaal willen? Natuurlijk nemen wij onze eigen verantwoordelijkheid om de zorgtaken goed met onze partners te verdelen. Maar de noodzakelijke voorwaarden die nodig zijn om dat te doen en om ons professioneel te ontwikkelen en carrière te maken ontbreken.

Als starters op de arbeidsmarkt zijn vrouwen van onze leeftijd (25-30) inmiddels hoger opgeleid en verdienen we meer dan mannen, twee procent om precies te zijn. De statistieken laten echter zien dat deze voorsprong rond het 30^ste levensjaar verdwijnt. Na het eerste kind gaat driekwart van de vrouwen parttime werken en worden mannen de kostwinner. En daarmee stopt de stijging van het salaris van vrouwen. Hier begint de loonkloof tussen mannen en vrouwen, de slechtere pensioenopbouw van vrouwen en hun financiële afhankelijkheid.

Nu krijgen zwangere vrouwen zestien weken betaald ouderschapsverlof. Dat lijkt kort om ons voor te bereiden op een leven met een baby, te bevallen, te herstellen en te wennen aan de baby. Maar het is enorm lang vergeleken met het betaalde verlof dat vaders krijgen: twee dagen, waar vanaf 2019 een genereuze drie dagen bijkomen. Bepaald geen game changer. De meeste mannen kiezen ervoor om fulltime te blijven werken – dat zal met deze extra drie dagen niet veranderen – en missen daardoor een hele hoop ervaringen met en ‘eerste keren’ van hun kersverse kind.

Het ontbreken van voldoende betaald zorgverlof voor de vader heeft niet alleen praktische gevolgen, maar ook een normerende werking. Als de moeder er een periode uit is geweest om te moederen  lijkt het vaak vanzelfsprekend dat deze lijn wordt doorgezet: ze gaat in deeltijd werken. Op de werkvloer vertaalt dit zich op den duur in minder kansen op promotie. En zie daar: vervolgens kunnen beursgenoteerde bedrijven geen topvrouwen vinden en politieke partijen geen vrouwelijke fractievoorzitters.

Een belangrijke hobbel in het eerste jaar blijft kinderopvang. Gelukkig zijn daar nu nog de oppasopa’s en -oma’s die bereid zijn om de kleinkinderen voor één of twee dagen in de week op te vangen. Ook zij geven aan dat zij aan hun grenzen zitten, bijvoorbeeld met mantelzorgtaken die de participatiesamenleving vraagt, of met werkverplichtingen vanwege het oprekken van de pensioengerechtigde leeftijd.

Zo blijft de zorg voor het gezin uiteindelijk toch een probleem dat tussen de ouders moet worden opgelost. Wacht even, een probleem?! Ja, schrijnend genoeg ervaren veel ouders het organiseren van de zorg voor kinderen als ‘een probleem’ met als gevolg dat bij vooral hoogopgeleide jonge vrouwen de ambitie vermindert om een gezin te stichten. In het vergrijsde Italië, Japan en Korea is deze ontwikkeling al langer gaande. Ook in Nederland zal de groep bewust kinderloze vrouwen alleen maar groeien.

Wij roepen op tot verandering. Het kan. Kijk maar naar Duitsland waar de overheid heeft ingezien dat men op de verkeerde weg zat. Daar bestaat sinds 2007 betaalbare kinderopvang voor elke pasgeborene en twee maanden betaald vaderschapsverlof.

Wij sluiten ons aan bij het pleidooi voor een regeling van individueel betaald ouderschapsverlof. Zo kunnen moeders die langer willen moederen dit doen, en wordt langer vaderen ook mogelijk. Bovendien worden werkgevers zich bewust van zwangerschap als méér dan een fact of life van een de individuele vrouwelijke werknemer, maar van cruciaal maatschappelijk belang met consequenties voor zowel mannen als vrouwen. Daarmee worden vrouwen van onze leeftijd niet langer gezien als een risico voor het bedrijf – althans, niet per definitie een groter risico dan mannen. Daarnaast is een serieuze hervorming van de kinderdagopvang nodig om de kwaliteit omhoog en de kosten omlaag te krijgen.

De verkiezingen in 2017 zijn een goed moment om hier werk van te maken. Wij roepen iedereen op, vrouwen en mannen, jong en oud, om te stemmen. Op partijen die bereid zijn om praktische voorzieningen voor jonge ouders te verbeteren en het systeem te moderniseren. Op vrouwen – als ervaringsdeskundigen – omdat het volgende regeerakkoord te belangrijk is om alleen aan mannen over te laten. Van een moderne samenleving is pas sprake als wij millennials ook over tien jaar volwaardig kunnen bijdragen aan de economische en sociale opbouw van onze samenleving, wij dan net zoveel verdienen als onze mannelijke leeftijdsgenoten en zij net zoveel voor onze kinderen zorgen als wij.

Sylvia Holla, Zehra Sariaslan en Noortje Willems zijn werkzaam bij Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis